+374 93 331-663
Խիրատ Մեդիայի հարցազրույցը իրավագիտության թեկնածու, դոցենտ, ՀՀ ԱԺ-ում եզդիական համայնքի նախկին պատգամավոր, այժմ արդեն՝ վարչական դատարանի նորանշանակ դատավոր Ռուստամ Մախմուդյանի հետ։
ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանի հրամանագրով ապրիլի սկզբին Ռուստամ Մախմուդյանը նշանակվեց վարչական դատարանի դատավոր։ Այս նշանակումը կարևոր իրադարձություն էր Հայաստանի եզդիական համայնքի կյանքում՝ հատկապես ազգային փոքրամասնությունների արդյունավետ մասնակցության ապահովման հարցի համատեքստում։ Այս առիթով՝ Խիրատ Մեդիան զրույց է ունեցել պարոն Մախմուդյանի հետ․
Պարոն Մախմուդյան, թույլ տվեք շնորհավորել Ձեզ՝ ՀՀ վարչական դատարանի դատավորի պաշտոնում նշանակվելու կապակցությամբ և մաղթել հաջողություններ նոր պատասխանատու աշխատանքում։
Շնորհակալ եմ շատ շնորհավորանքների համար: Առիթից օգտվելով, ես էլ Ձեզ եմ շնորհավորում նոր ծրագրային նախաձեռնություններով հանդես գալու կապակցությամբ, միաժամանակ ցանկանալով, որ դրանք լինեն երկարաժամկետ և ի նպաստ մարդու և քաղաքացու իրավունքների ու ազատությունների:
Եզդիական համայնքի կյանքում Ձեզ դատավոր նշանակելը եղավ նշանակալի իրադարձություն։ Դուք նորանկախ Հայաստանի պատմության մեջ եղաք առաջին եզդի խորհրդարանականը (պատգամավորը): Հիմա էլ, փաստորեն, դարձաք առաջին եզդի դատավորը։ Ի՞նչ է Ձեզ համար դա նշանակում և ինչպիսի՞ զգացողություններ ունեցաք։
Իրականում եղավ այդպիսի բան, և լինելով Հայաստանի երրորդ անկախ հանրապետության առաջին եզդի պատգամավորը, իսկ հետագայում՝ առաջին դատավորը՝ ինչ խոսք, կար նախ հպարտության զգացում։ Մեկ անգամ ևս հետադարձ հայացք նետելով քո անցյալին, կրկին արձանագրելով ճիշտ ապրելու դեպքում՝ համարժեք գնահատվելու փաստը: Բայց այդ հպարտությունն իր մեջ ներառում է նաև պատասխանատվության զգացում հասարակության և պետության առջև՝ անձնվիրաբար ծառայելու Հայաստանի Հանրապետությանը և նրա քաղաքացիներին՝ անկախ տարիքից, ազգությունից, ռասսայից, մաշկի գույնից, սոցիալական կամ այլ տեսակի դրությունից: Ես, իհարկե, առիթից օգտվելով մեկ անգամ ևս կարող եմ արձանագրել, որ ոչ միայն Խորհրդարանում և դատարանում, այլ նաև իմ նախկին և ներկա բոլոր աշխատավայրերում մշտապես եղել եմ եզդիական համայնքի առաջին ներկայացուցիչը, այդ թվում նաև Երևանի պետական համալսարանի իրավագիտության ֆակուլտետում, ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմում՝ զբաղեցնելով բարձր, պատասխանատու պաշտոններ և այլն: Բոլոր տեղերում էլ համարձակ և բաց ճակատով թողել եմ դրական <<ձեռագիր>>, և պատրաստվում եմ այս բարձր ու պատվաբեր պաշտոնում էլ գործեմ այնպես, որպեսզի մշտապես <<վայելեմ>> արդարադատություն իրականացնելու հաճույքը, իսկ արդարադատության իրականացումը իրավական պետության ամենաառաջնային անկյունաքարերից մեկն է, որին ձգտել և ձգտում են աշխարհի բոլոր պետությունները:
Ձեր նշանակումը կարևոր իրադարձություն է նաև երկրում առհասարակ ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչների ներգրավվածության տեսանկյունից։ Այս առումով հետաքրքիր է իմանալ ձեր կարծիքը Հայաստանում հասարակական-քաղաքական կյանքին ազգային փոքրամասնությունների մասնակցության հարցի և մակարդակի վերաբերյալ։
Հայաստանի Հանրապետությունը համաձայն Սահմանադրության՝ ինքնիշխան ժողովրդավարական, սոցիալական, իրավական պետություն է, որտեղ, մարդը և նրա իրավունքներն ու ազատությունները բարձրագույն և անօտարելի արժեքներ են: Պետք է նշել, որ տվյալ երկրի հիմնական էթնիկ ժողովրդի հետ ապրող ազգային փոքրամասնությունների իրավական կարգավիճակի լիարժեքությունն արտացոլվում է երկու ձևով՝ 1)Սահմանադրաիրավական կարգավորումներով, և 2)պետության և նրա իշխանությանն մարմինների կողմից տարվող ներքին քաղաքականություն իրականացնելով: Մի բան հստակ է, պետությունը երկու առումով էլ երաշխավորել է ազգային փոքրամասնությունների ներգրավվածությունը հասարակական-քաղաքական կյանքին, ընդ որում սկսած 1990-ական թվականներից, տարեց տարի ընդլայնվում է պետության տրված հնարավորությունը: Ցավոք, այդ հարցում տեմպերի դանդաղեցման մեջ մեր ազգակից հայրենակիցներն էլ իրենց մեղքի բաժինն ունեն: Հաճախ եմ նկատել, երբ մասնավոր զրույցներում դժգոհում են երկրի հասարակական-քաղաքական կյանքին մասնակցելու պակաս հնարավորություններից, բայց նախ պետք է ստանալ պատշաճ կրթություն, համապատասխանել նման պաշտոններում նշանակվելու համար անհրաժեշտ չափանիշներին, այնուհետև դատողություններ անել: Եթե համառոտ փորձենք ներկայացնել, ապա պետք է նշել, որ Հայաստանի Հանրապետությունում ազգային փոքրամասնությունները ոչ իհարկե մեծ ծավալներով, սակայն այս կամ այն ձևով ներգրավված են երկրի հասարակական-քաղաքական կյանքին, այդ թվում նաև տեղական ինքնակառավարման մարմիններում: Այլ բան է, որ պետությունը պարզապես պետք է կարողանա վարել այնպիսի քաղաքականություն, որպեսզի բոլոր ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները, ովքեր ունեն այս կամ այն մասնագիտությամբ բարձրագույն կրթություն, որոշ դեպքերում հավասար պայմաններում նախապատվություն ստանան այս կամ այն աշխատանքում նշանակվելիս:
Ըստ Ձեզ, ի՞նչ միջոցներ պետք է ձեռնարկի պետությունը ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներին ակտիվ հասարակական-քաղաքական կյանքին ներգրավվելու համար:
Ինձ թվում է Ձեր այդ հարցը նախորդ հարցի տրամաբանական շարունակությունն է, և ինչ խոսք, պետական իշխանության մարմինները մի քանի կարևոր գործողություններ կարող են կատարել․ մասնավորապես՝ կարելի է ընդհուպ հաշվառում իրականացնել, թե երկրում տվյալ պահին որքան ազգային փոքրամասնության ներկայացուցիչներ կան, ովքեր ունեն բարձրագույն կրթություն, սակայն համապատասխան աշխատանքի ընդունվելու հնարավորություն չունեն: Ընդ որում, մասնավոր սեկտորում աշխատանքի անցնելու առումով որևէ նման հարց առաջանալ չի կարող, քանի որ մասնավոր կազմակերպության սեփականատերերն իրենք անձամբ են շահագրգռված, որպեսզի իրենց ընկերությունում այս կամ այն աշխատակիցը լինի արհեստավարժ՝ անկախ նրա ազգությունից կամ այլ կարգավիճակից:
Պարոն Մախմուդյան, դուք երկար տարիներ աշխատել եք ՄԻՊ աշխատակազմում, զբաղվել եք իրավապաշտպան գործունեությամբ և քաջատեղյակ եք մարդու իրավունքների պաշտպանության խնդիրներին։ Ի՞նչպես կգնահատեք մարդու իրավունքների պաշտպանության ներկայիս վիճակը Հայաստանում ընդհանրապես և ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության վիճակը՝ մասնավորապես։
Այո, իրականում շուրջ 8 տարի աշխատել եմ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմում, հիմնականում զբաղվել եմ քրեադատավարական և զինծառայողների իրավունքների պաշտպանության հարցերով: Ես դա մշտապես ասել եմ, և հիմա մեկ անգամ ևս պնդում եմ, որ Հայաստանում խտրականության հողի վրա մարդու իրավունքների խախտման դեպքեր ըստ էության արձանագրված չեն, մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքների ենթադրյալ խախտումներն առավելապես կրում են համընդհանուր բնույթ, և ոչ թե մասնավորեցված: Թե՛ տարիներ առաջ, թե՛ նոր քաղաքական իշխանության պայմաններում ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության վիճակը բավարար է, ավելին՝ պետական կառավարման համակարգում կան դեպքեր, երբ պատասխանատու պաշտոնները վստահվել են հենց ազգային փոքրամասնության ներկայացուցիչներին:
2018թ. մայիսին ԱԺ-ում վարչապետի ընտրության ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանին ուղղված ձեր հարցերից մեկը Հայաստանում իշխանությունների կողմից ազգային փոքրամասնությունների նկատմամբ վարվող քաղաքականության բացթողումների մասին էր։ Ի՞նչ ունենք մենք այսօր այս ուղղությամբ։
Ես շարունակում եմ պնդել այդ հարցս նույնիսկ այսօր, որ երկրում տեղի ունեցած իշխանափոխության արդյունքում որևէ նկատելի փոփոխություն նախկինի համեմատ տեղի ունենալ չէր կարող, քանի որ այդպիսի խնդիրներ չկային: Ընդ որում, Նիկոլ Փաշինյանն էլ իր հերթին առնվազն համաձայնվեց, որ այդ բնագավառում վիճակն առավել քան բավարար է: Դրա հետ մեկտեղ, մենք այսօր ունենք մի քանի հարցեր․ նախկինում մշակված «Ազգային փոքրամասնությունների իրավական պաշտպանության մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը նույնիսկ շրջանառության մեջ դրված չէ, Հանրային խորհրդի կազմում ստեղծվող ազգային փոքրամասնությունների հարցերով պալատն այդպես էլ մնացել է թղթի վրա և այլն: Ընդ որում, հարկ է նշել, որ տարբեր քաղաքական իշխանությունների ժամանակ ազգային փոքրամասնությունների նկատմամբ նեգատիվ վերաբերմունքն առավելապես առկա էր մինչև 1998 թվականը: Դրանից հետո թե պետության վարած քաղաքականությունը, և թե Հայաստանի ստանձնած միջազգային պարտավորությունները նպաստեցին, որպեսզի ազգային փոքրամասնությունները լիարժեքորեն իրացնեն իրենց վերապահված հնարավորությունները:
